Keltar eða ekki Keltar, Víkingur eða ekki Víkingur?

Kannski er ég búin að koma mér í klandur og kannski ekki, það kemur í ljós á þriðjudag.  Ég er nefnilega búin að ganga til liðs við lestarhóp í skoskum miðaldarfræðum og það á eflaust eftir að reynast áhugavert.  Fyrsti fundurinn er á þriðjudag og var ég núna áðan að ljúka við að lesa greinina sem sett var fyrir.  'Ethnicity and the Writing of Medieval Scottish history' eftir Matthew H. Hammond.  Virkilega vel skrifuð grein í alla staði og er verulega yfirgripsmikil og nær að fjalla ítarlega um efnið án þess að teygja lopann of. 

Hann byrjar umfjöllunina um hvernig sagnfræðingur og aðrir áhugamenn litu á og fjölluðu um miðaldir í skrifum sínum frá um 1880 og heldur áfram allt til dagsins í dag.  Það er óhætt að segja að margt hefur breyst á þessum 130 árum.  

Það sem hún fjallar þó sérlega um og er rauði þráðurinn í gegnum alla greinina er hvernig við getum 'flokkað' eitt eða neitt sem Kelta eða keltneskt.  Þetta er viðkæmt mál fyrir marga sagnfræðinga, sérstaklega þar sem orðið Kelti (eða Celt) er orðið svo vinsælt í 'fræðum' sem eiga lítt skylt við sagnfræðina.  Við lestur á þessari grein kemur óneytanlega upp í huga mínum orðið Víkingur og má með sanni segja að ég stend í glímu um einmitt sama hugtak þar.  Alveg eins og með Keltana og hugtakið Kelti þá er hvernig minnst á hugtakið Víkingur, heldur er það nútíma uppfinning.  Hugtak sem komst í tísku þegar sagnfræði snérist um að 'flokka' kynkvíslir og ættflokka Evrópu.  Nokkuð sem ég er sannfærð um að hafi komist í tísku vegna áhrifa af bók Charles Darwin 'Origin of species' það er allavegana nokkuð ljóst að nokkrir sagnfræðinganna sem minnst er á í þessari bók hafi komist í tæri við þá kenningu og seinna meir orðið fyrir meiri áhrifum af skrifum Francis Galton, frænda Charles Darwin, um eugenics. 

En svo ég skipti aftur yfir til hugtaksins Víkingar þá er ég ein af þeim sem er ekki sátt við notkunin á þessu hugtaki.  Orðið Víkingur eða Víkingar er komið af sögninni 'að fara í víking' og lýsir athöfn sem fæstir 'Víkingar' tóku þátt í.  Það hefur verið sýnt fram á og sannað af ótal færum sagnfræðingum og viðhorf sem er sífellt að færast í fang með.  Þess vegna hefur mér funndist þessi 'flokkun' ekki viðeigandi og væri kannski tími til kominn að endurskoða þetta hugtak eða hvers vegna okkur finnst nauðsynlegt að 'flokka' ákveðna hópa undir einhverju heiti sem virðist lítið hafa með þá að gera.

Þó ég fari ekki lengra með umræðuna hérna núna, þá er ég alls ekki hætt að fjalla um hvorug tveggja.  Kannski eftir Þriðjudagsfundinn hef ég eitthvað fleira fram að færa í sambandi við þessar hugrenningar mínar og/eða greinina sjálfa. 

Athugasemdir

[Óskar Helgi Helgason (IP-tala skráð) 18.1.2009 kl. 21:05]

Heil og sæl; kæra spjallvinkona !

Sammála þér; í meginatriðum. Svo er nú rétt, að minna Skoska frændur okkar, á tengslin við Keltana, í Norður- Frankaríki, líka sem þeirra, hverjir á Íberíuskaga hafa dvalið, öldunum saman, og þeirra afsprengja.

Megir þú njóta Þriðjudagsfundar; komandi.

Með beztu kveðjum (óvirks; miðalda fræða grúskara) /

Óskar Helgi Helgason